Mạng xã hội - lợi hay hại ?

TTO - Mạng xã hội giúp ta tìm thấy lại bạn bè cũ bao năm cách biệt, nó lại giúp ta kết nối với hàng trăm người bạn mới. Vậy mạng xã hội đang giúp chúng ta đến gần nhau hơn hay tạo ra một khoảng cách xa hơn?

Mạng xã hội với đủ hình thái chia sẻ đang phân hóa đời sống xã hội thực của chúng ta - Ảnh minh họa: Internet

Blog entry mới của bạn Xuxu mang lại cho ta nhiều câu hỏi mà chính chúng ta sẽ tự kiểm nghiệm và trả lời. Blog quanh ta xin giới thiệu với các bạn:

Trong thời đại Facebook, việc phải nhớ ngày sinh của bạn bè, người thân dường như không còn cần thiết nữa vì hàng ngày chỉ cần mở Facebook lên là biết được hôm nay có phải là sinh nhật của ai không, và thế là chỉ việc sang gửi comment chúc mừng.

Mọi việc thật đơn giản và dễ dàng. Facebook dường như thật sự làm mọi người gần nhau hơn, vì dù có ở cách xa bạn bè nửa vòng trái đất, bạn vẫn có thể tương tác, liên lạc hoặc gửi ngay một tin nhắn chúc mừng sinh nhật đúng lúc. Nhưng L.T.N, một Facebooker (người dùng Facebook) sinh viên, không nghĩ thế. Với anh, Facebook đang làm con người ta xa cách nhau hơn.

Mệt mỏi với việc quá phụ thuộc vào Facebook để giữ liên lạc và cập nhật thông tin về mọi thứ diễn ra trong cuộc sống của bạn bè, L.T.N đã tiến hành một thí nghiệm nhỏ. Anh sửa lại ngày sinh trong profile của mình và chờ xem có bao nhiêu người sẽ sang comment chúc mừng anh vào ngày sinh nhật giả này nhờ vào thông báo nhắc nhở trên Facebook của họ. Dù đã dự đoán trước sẽ có khoảng 5 – 10 người sẽ lầm tưởng và chúc mừng ngày sinh không có thật của mình, nhưng L.T.N vẫn bất ngờ khi thấy có đến hơn 25 người trong friend list (danh sách bạn bè) của anh sang comment chúc mừng và một số người thậm chí còn chúc mừng anh qua tin nhắn riêng dù chính họ đã từng gửi comment chúc mừng sinh nhật anh gần một năm về trước.

L.T.N viết trên Facebook của mình sau đó: “(Sau khi nhận được những tin nhắn đó) tôi cảm thấy thật phân vân: không biết nên vui vì nhận được những tin nhắn yêu thương hay nên buồn và sốc khi thấy thật dễ khi đánh lừa mọi người?”

Bạn có muốn thử thực hiện thí nghiệm này? Dĩ nhiên, sẽ có những người, trong số hàng trăm người trong friend list của bạn, không biết bạn đủ nhiều để có thể nhớ được sinh nhật thật của bạn, và họ chỉ đơn giản dựa vào thông báo của Facebook để sang chúc mừng bạn, bất kể đó chỉ là ngày sinh giả mà bạn tạo ra. Nhưng kết quả sẽ ra sao nếu bạn nhận ra ngay cả những người bạn cho là hiểu mình nhất, thân thiết với mình nhất cũng gửi tin chúc mừng bạn vào ngày sinh giả đó?

“Một người bạn mà tôi biết chắc rằng đã biết tôi sinh cùng ngày với anh của bạn ấy thậm chí còn gửi tin nhắn chúc mừng tôi vào cái ngày giả tạo này”, L.T.N viết tiếp.

Với Facebook, việc chúc mừng sinh nhật bây giờ chỉ đơn giản theo quy trình: trông thấy thông báo sinh nhật; sang tường nhà bạn gửi comment, bất kể mình có thực sự nhớ sinh nhật bạn, hay thậm chí mình có biết người mình chúc mừng là ai. Tin nhắn và comment chúc mừng cũng đủ loại, có người chăm chút cho lời chúc của mình thật ý nghĩa, có người thích dùng những câu kinh điển như “happy birthday” hay “chúc mừng sinh nhật”, nhưng cũng có người thậm chí chỉ viết vội những từ viết tắt vô hồn như “HPBD”, “chúc mừng sn” dù viết dạng đầy đủ của những từ này tốn không quá 10 giây!

Từ kết quả của thí nghiệm trên, L.T.N cho rằng Facebook chẳng những không giúp mọi người kết nối với nhau như thường nghĩ, mà còn đang làm chúng ta xa cách nhau. Anh đặt ra câu hỏi liệu chúng ta biết rõ những người bạn trên Facebook đến mức nào nếu chúng ta phải dựa vào công nghệ để nhắc nhở ta về họ; khi ta chỉ có thể biết rằng họ vừa kết hôn hay vừa sinh em bé thông qua những status của họ?

Có người thậm chí còn sang viết lên tường nhà bạn của mình, để rồi vài ngày sau phát hiện rằng bạn mình đã mất cách đó nhiều tháng? Chúng ta đã quá tin tưởng và phụ thuộc vào Facebook đến nỗi quên rằng mình cần phải liên lạc và thực sự kết nối với họ ngoài đời thực chứ không phải thông qua một mạng xã hội như Facebook. Chúng ta quá tin tưởng rằng họ sẽ update (cập nhật) mọi thông tin về họ lên Facebook, và vì thế chúng ta không cần phải đến thăm hay gọi điện hỏi han họ nữa.

Có thật Facebook đang làm người ta ngày càng xa cách hơn, khi danh sách bạn bè của nhiều người không bao giờ dưới 100, 200 hay thậm chí là 300 người? Thật ra, nhiều người chúng ta khi nhận được friend request (lời mời kết bạn) thường chỉ đơn giản click accept (đồng ý) và không cần biết đó là ai. Như thế để làm gì khi friend list đã lên đến con số hơn 500 ‘friend’ nhưng ta chỉ thực sự liên lạc đúng nghĩa với chỉ hơn 10 người?

“Tôi nhận ra rằng Facebook đang ngày càng giết chết khái niệm về tình bạn đích thực”, L.T.N kết luận, “Thật mỉa mai và xấu hổ khi chúng ta gọi nó là Facebook như thể chúng ta đang thực sự giao tiếp face – to – face (mặt đối mặt) với nhau. Thật ra, việc chúng ta đang làm là tại ra nhiều khoảng cách hơn chứ không phải là kết nối.”

Và vì thế, L.T.N cho rằng những tên gọi Farcebook (trò hề), Facadebook (vẻ bề ngoài) hay là Fakebook (giả tạo) có vẻ đúng với bản chất của nó hơn là Facebook.

Vẫn có chút tươi sáng trong câu chuyện của L.T.N, khi một người bạn đã nhận ra đó không phải là sinh nhật thật của anh. “Bạn tôi gửi tin nhắn nhắc nhở tôi rằng có lẽ Facebook bị lỗi vì đã thông báo nhầm sinh nhật của tôi. Tôi rất vui vì cuối cùng cũng có người nhận ra điều đó.”

Tuy vậy, N.L.T vẫn quyết định trung thành với phương pháp cổ điển mà mình vẫn làm bấy lâu nay: giữ một quyển sổ có ghi ngày sinh nhật của bạn bè, thay vì nhờ Facebook nhắc nhở.

Câu chuyện của L.T.N có lẽ là một lời cảnh tỉnh cho những ai đang quá phụ thuộc vào Facebook và các tiện ích công nghệ khác. Nhưng dù gì đi nữa, mọi thứ chỉ có giá trị tương đối. Facebook vẫn là cách giúp kết nối với bạn bè tốt nhất trong thời đại ai cũng bị cuốn vào vòng quay của cuộc sống bận rộn. Và để không còn thấy công nghệ đang giết chết tình bạn, hãy gửi vào mỗi tin nhắn trên tường và comment của bạn sự quan tâm chân thành và tình cảm thực. Và đừng bao giờ quên dành thời gian kết nối với mọi người trong không gian thực sau những comment và tin nhắn trên Facebook.

LƯƠNG NGUYỄN